ارزیابی ظرفیت تاب‌آوری شهری در برابر خطر زمین‌لرزه با تأکید بر ابعاد اجتماعی و نهادی (مطالعه موردی: منطقه 12 شهرداری تهران)

         در دهه‌های آتی محرک اصلی خسارات و تلفات فزاینده ناشی از بلایای طبیعی، رشد جمعیت شهری و مایملک شهروندان در مناطق بلاخیز است. بزرگ‌ترین کانون ثقل جمعیتی ایران شهر تهران در قالب 22 منطقه شهرداری است که از طرف شمال و جنوب با تراکم بالایی از گسل‌های فعال احاطه شده است. از طرفی برای مقابله با مخاطرات طبیعی به‌ویژه زمین‌لرزه رویکردهای متعددی وجود دارد که رویکرد تاب‌آوری در ابعاد چهارگانه یکی از مهم‌ترین آن‌هاست. هدف پژوهش حاضر ارزیابی ظرفیت تاب‌آوری شهری منطقه 12 تهران در برابر زمین‌لزره از لحاظ ابعاد اجتماعی و نهادی‌است، که براساس حد بهینه درسطح جهانی ارزیابی شده است. به منظور تعریف حد بهینه در این پژوهش، چنین فرض شد که مقدار عددی هر شاخص در مناطقی در سطح جهان را که تاکنون درآن بحران‌های متعددی اتفاق افتاده که در برابر آن تاب‌آور بوده‌اند (نظیر ژاپن و کالیفرنیا) می‌توان حد بهینه تاب‌آور بودن درنظر گرفت.روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است. نتایج یافته‌ها حاکی از این‌است که در بین شاخص‌های اجتماعی،‌ وضعیت شاخص ساختارسنی جمعیت، ساختار جنسی جمعیت بالاتر از حد بهینه محاسبه شده است. در مقابل، وضعیت پوشش سلامتی، فاصله‌ای زیاد با مقدار بهینه محاسبه شده دارد. در بین شاخص‌های مربوط به تاب‌آوری نهادی، همه شاخص‌ها فاصله محسوسی با مقدار بهینه دارند. در این بین، شاخص روابط نهادی با 46 درصد فاصله از مقدار بهینه وضعیت نامناسب‌تری دارد. بعد از آن، شاخص عملکرد نهادی با 41 درصد و بستر نهادی با 32 درصد فاصله از مقدار بهینه در رده‌های بعدی قرار دارند.